२९ साउन, काठमाडौं । अन्तर्राष्ट्रिय श्रम संगठन (आईएलओ)ले विश्वभर युवा बेरोजगारी दर १५ वर्षयताकै सबैभन्दा तल्लोस्तरमा खस्किएको जनाएको छ । यद्यपि कोभिड महामारीपछि आर्थिक वृद्धि र श्रम मागमा आएको उछालले विश्वभर १५ वर्षदेखि २४ वर्षका युवाका लागि श्रम बजारमा स्थिति केही सुधार देखिएको छ । तर आर्थिक सुधारको लाभ असमान छ । खासगरी एसिया प्रशान्त र अरब देशहरुमा महिलाहरु लाभबाट बन्चित छन् ।
सोमबार सार्वजनिक आईएलओको एक रिपोर्टमा लेखिएको छ, ‘विश्वभर लाखौं युवाहरुको राम्रो पारिश्रमिकयुक्त काम पाउने आकांक्षामा बाधा पुगेको छ ।’
रिपोर्टमा लेखिएअनुसार सन् २०२३ मा विश्वस्तरमा युवा बेरोजगारीमा १३ प्रतिशतसम्म गिरावट आएको छ । यो सन् २०१९ मा १३.८ प्रतिशतको महामारीपूर्वको दरभन्दा कम हो ।
आईएलओको रोजगार विश्लेषण तथा सार्वजनिक नीतिको प्रमुख सारा ऐल्डरले भनेकी छन्, ‘पूर्वी एसियामा ४.३ प्रतिशतभन्दा बढी, अरब देशमा १ प्रतिशतभन्दा बढी तथा दक्षिणपूर्व एसिया र प्रशान्त क्षेत्रमा १ प्रतिशतको दरले युवा बेरोजगारीको दर बढिरहेको छ ।
अवसरको कमी
आईएलको सोधबाट यो चिन्ताजनक अवस्था पत्ता लागेको छ कि गत वर्ष हरेक पाँच युवाहरुमा एक जना रोजगार, शिक्षा वा प्रशिक्षणबाट बन्चित छ । यो स्थितिलाई आईएलओले “NEETs” (‘Not in Employment, Education or Training’)को संज्ञा दिएको छ ।
सारा ऐल्डरले भनेकी छन्, ‘यदि तपाईं युवा महिला हुनुहुन्छ भने शिक्षालाई निरन्तरता दिन र रोजगारी हासिल गर्ने चुनौती दोब्बर हुन्छ । किनकि हरेक तीनजनामा दुई जना NEETs महिलाहरु छन् ।
यसको अलावा युवा श्रम बजारमा अझै राम्रो अवस्था र पारिश्रमिकवाला कामको खोजी पहिलेको तुलनामा बढी कठिन भएको छ ।
जन्मजात पूर्वाग्रह
सारा ऐल्डरका अनुसार अधिकांश युवा श्रमिकमा अझै पनि सामाजिक सुरक्षाको अभाव छ । उनीहरुको रोजगार अस्थायी पनि छ । त्यसबाट स्वतन्त्र युवाको रुपमा प्रगति गर्न कठिन हुने गरेको छ । उनका अनुसार धनी देशका हरेक चारजनामा तीन जना युवासँग नियमित र सुरक्षित रोजगारी छ तर कम आय भएका देशका चार जनामा केबल एक जना युवा श्रमिकसँग मात्रै नियमित र सुरक्षित कामको सम्भावना छ ।
संयुक्त राष्ट्रसंघको श्रम एजेन्सी आईएलओको सोध रिपोर्टमा लेखिएअनुसार काम खोज्ने दबाब युवाहरुमा बढी हुने गरेको छ । साथै अनुसार हरेक तीन जनामध्ये दुई जना युवामा रोजगार गुमाउने डर छ । आईएलओले जोड दिँदै भनेको छ यी सब अवस्थाका बाबजुद रोजगारको खोजीमा रहेको जेनेरसन जेडका पिँढीका युवाहरु ‘अहिलेसम्मकै सबैभन्दा शिक्षित युवा समूह’ हुन् ।
सारा ऐल्डरले भनेकी छन्, ‘सभ्य कामकाज, युवाको लागि सुनिश्चित भविष्यको टिकट हो भने सामाजिक न्याय समावेशी र शान्तिको पोसपोर्ट हो । सुनौलो भविष्यका लागि अवसर सिर्जनाको कुनै उपयुक्त समय छ भने त्यो अहिले छ ।’
