काठमाडाैँ । जब तपाई धेरै खुसी हुनुहुन्छ वा धेरै दुखी हुनुहुन्छ, तपाईको आँखाबाट आँसुको थोपा झर्न थाल्छ। यस्तो अवस्थामा तपाईको आँखाबाट आँसु किन आउँछ र यसको पछाडिको कारण के हो भनेर के तपाईले कहिल्यै सोच्नुभएको छ ? साथै, जब हामी दुखी हुन्छौं वा धेरै भावुक हुन्छौं, हाम्रो आँखा किन रुन थाल्छ? आउनुहोस् आज यसको पछाडिको कारण थाहा पाउनुहोस्।
आँखाबाट आँसु किन आउँछ ?
भावनाका कारण मानिसमा आँसु बग्छ, तर आजसम्म यो तथ्यलाई कसैले खण्डन गर्न सकेको छैन। बीबीसीको एक रिपोर्टमा इन्स्टिच्युट अफ न्युरोलोजीका न्यूरोलोजीका प्रोफेसर माइकल ट्रिम्बलको भनाइ उद्धृत गरिएको छ कि जब मानिस दुखी हुन्छ वा धेरै खुसी हुन्छ, तब ऊ रुन थाल्छ, जसले आँखाबाट आँसु आउँछ।
यसबाहेक कहिलेकाहीँ आँखामा इन्फेक्सनका कारण आँखाबाट पानी पर्न थाल्छ । यसको पछाडिको कारण शरीरमा हुने हार्मोनल परिवर्तन भएको बताइन्छ, जसमा एड्रेनालाईन लेभलमा हुने परिवर्तन आदि पर्दछन् । यी हर्मोनमा हुने परिवर्तनको प्रत्यक्ष असर आँखामा पर्छ ।
जसका कारण आँखामा पानी आउन थाल्छ । यसबाहेक, तेस्रो श्रेणीको आँसु अर्थात् रुने आँसु भावनात्मक प्रतिक्रियाको रूपमा आउँछ। जसको कारण हाम्रो मस्तिष्कमा लिम्बिक प्रणाली रहेको छ । यसमा मस्तिष्कको हाइपोथालेमस हुन्छ, जुन स्नायु प्रणालीसँग प्रत्यक्ष सम्पर्कमा हुन्छ। यस प्रणालीको न्यूरोट्रान्समिटरहरूले संकेत दिन्छ र हामी कुनै पनि भावनाको चरममा रुन्छौं।
आँसु कति प्रकारका हुन्छन् ?
तपाईलाई थाहा पाउँदा छक्क पर्नुहुनेछ कि आँसुका प्रकार पनि हुन्छन्। यी तीन प्रकारका हुन्छन्। सबैभन्दा पहिले आँसु एलर्जी, इन्फेक्सन वा आँखाको समस्याका कारण आउँछ। जसलाई पानी पर्ने आँखा भनिन्छ । दोश्रो प्रकारको आँसु ती हुन् जो तेज हावा वा मौसम आदिका कारण आँखामा आउँछन्, तर तेस्रो प्रकारको आँसु त्यो हो जसको कारण हाम्रो रुनु वा भावनासँग सम्बन्धित हुन्छ।
कुन आँखाबाट आँसु पहिले आउँछ ?
अब प्रश्न उठ्छ कि आँसु कुन आँखाबाट आउँछ ? युनिभर्सिटी अफ मेरील्याण्ड, बाल्टिमोरका मनोवैज्ञानिक रोबर्ट प्रोभिनका अनुसार भावनात्मक रुनका लागि हार्मोनहरू जिम्मेवार हुन्छन्। रोबर्ट प्रोभिनका अनुसार मस्तिष्कको जुन भाग हाँस्दा सक्रिय हुन्छ, त्यही भाग रुँदा पनि सक्रिय हुन्छ ।
उनका अनुसार लगातार हाँस्ने वा रोइरहँदा मस्तिष्कका कोशिकाहरूमा बढी तनाव हुन्छ, यस्तो अवस्थामा शरीरमा कोर्टिसोल र एड्रेनालाईन नामक हर्मोन स्राव हुने गर्छ । हाँस्दा वा रुँदा शरीरमा हुने प्रतिकूल प्रतिक्रियाका लागि पनि यी हर्मोन जिम्मेवार हुन्छन् । यसबाहेक हाँस्दा र रुँदा आउने आँसु उस्तै हुन्छन् तर यसको पछाडिको रोचक तथ्य के छ भने खुशीको पहिलो आँसु दाहिने आँखाबाट आउँछ भने दुखको पहिलो आँसु देब्रे आँखाबाट आउँछ ।
